Bé bị rối loạn tiêu hóa: dấu hiệu nhận biết và nguyên nhân

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là một trong những triệu chứng phổ biến, trực tiếp cản trở sự phát triển của trẻ. Các bậc phụ huynh cần hiểu rõ các biểu hiện bệnh lý của rối loạn tiêu hóa ở trẻ để kịp thời xử trí và phòng bệnh cho con.

Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện nên các bé dễ mắc một số triệu chứng rối loạn tiêu hóa nếu thay đổi chế độ ăn đột ngột. Những biểu hiện bệnh lý trẻ em bị rối loạn tiêu hóa gồm:

1.1 Nôn trớ

Nôn trớ (trào ngược dạ dày) là tình trạng thức ăn sau khi nuốt xuống dạ dày đã bị đẩy ngược lên trên miệng. Có tới 70% trẻ nhỏ gặp phải tình trạng nôn trớ trong những tháng đầu đời do đường tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện (nôn trớ sinh lý). Khi cấu trúc hệ tiêu hóa của trẻ dần hoàn thiện và chế độ ăn đặc dần thì tình trạng này thường sẽ tự thoái lui. Chỉ có 5% trẻ vẫn tiếp tục bị trào ngược cho tới khi được 1 tuổi (nôn trớ bệnh lý).

Để nhận biết trẻ bị nôn trớ sinh lý hay bệnh lý, cha mẹ cần căn cứ vào các dấu hiệu sau:

• Nếu bé dưới 6 tháng tuổi, 1 ngày bị trớ sữa vài lần nhưng vẫn khỏe mạnh, vui vẻ, lên cân tốt, không bị khò khè tái đi tái lại,… thì thường là do nôn trớ sinh lý
• Nếu trẻ vẫn bị ọc sữa sau 1 tuổi, gầy gò, sợ ăn, chậm lên cân, khò khè, viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần,… thì có thể bé bị nôn trớ bệnh lý.

1.2 Ợ hơi, chán ăn

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường bị đầy bụng, trướng hơi. Bụng trẻ sẽ có dấu hiệu căng to, ợ hơi liên tục. Vì đầy hơi nên trẻ xì hơi nhiều hơn và có biểu hiện miệng hôi.

Khi bị rối loạn tiêu hóa, trẻ thường có biểu hiện lười ăn, chán ăn cho hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả. Nhiều bé chỉ uống sữa, không chịu ăn cháo hay cơm.

1.3 Tiêu chảy

Trẻ có biểu hiện đi ngoài phân lỏng như nước trên 3 lần/ngày. Khi bị tiêu chảy nhiều, trẻ dễ bị mất nước, mất chất điện giải, thậm chí dẫn tới tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

1.4 Đầy bụng, đi ngoài phân sống

Đây là biểu hiện của loạn khuẩn đường ruột, xuất hiện khi có hiện tượng mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong ruột.

Thông thường, đường ruột ở người khỏe mạnh có một hệ vi sinh vật sống cộng sinh, gồm 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn. Với hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tỷ lệ này sẽ được duy trì, đường ruột ở trạng thái cân bằng, quá trình tiêu hóa, hấp thu chất dinh dưỡng và thải độc diễn ra bình thường. Tuy nhiên, khi môi trường cân bằng trên bị phá vỡ, lượng lợi khuẩn sẽ giảm xuống, hại khuẩn có dịp sinh sôi, gây loạn khuẩn đường ruột với biểu hiện là đầy bụng, đi ngoài phân sống, đôi khi phân có lẫn chất nhầy. Trường hợp bị loạn khuẩn đường ruột nặng nhưng không được can thiệp điều trị sớm và đúng cách, trẻ có thể bị mất nước, rối loạn điện giải và suy dinh dưỡng.

1.5 Táo bón

Đây là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau, hay gặp ở trẻ nhỏ vì hệ tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện, dễ gặp khó khăn khi tiếp nhận những thực phẩm khó tiêu hóa (thức ăn cứng, đồ ăn nhiều dầu mỡ, các loại đạm nóng khó tiêu,…). Thực tế cho thấy, khi bị táo bón, trẻ thường bỏ bữa, biếng ăn, lâu ngày cơ thể sẽ không hấp thu được các chất dinh dưỡng và các khoáng chất cần thiết nên bé bị suy dinh dưỡng, còi xương và chậm phát triển so với những trẻ khác.

2. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Do cấu trúc đường ruột cũng như chức năng các cơ quan của hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện nên trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ sơ sinh dễ bị rối loạn tiêu hóa hơn. Ngoài nguyên nhân này, còn các nguyên nhân trực tiếp sau dẫn tới tình trạng rối loạn:

2.1. Thức ăn không vệ sinh

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa do ngộ độc thức ăn dễ xảy ra sau khi trẻ ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thực phẩm để lâu, ôi thiu, đồ tươi sống hoặc do nguồn nước nhiễm khuẩn.

Thức ăn không đảm bảo vệ sinh thường khiến trẻ bị đau bụng, nôn, tiêu chảy kéo dài, đôi khi tình trạng tiêu chảy và táo bón xen lẫn. Nặng hơn trẻ có thể bị sốt, phân lẫn dịch nhầy hoặc máu.

2.2. Dinh dưỡng không hợp lý

Nếu trẻ bị khó tiêu, đầy bụng, dễ buồn nôn sau khi ăn thì cha mẹ nên kiểm tra lại khẩu phần dinh dưỡng của trẻ. Có thể trẻ đang ăn quá mức 1 số loại thực phẩm nào đó không tốt cho hệ tiêu hóa, đôi khi do chế độ ăn quá nhiều protein và mỡ.

2.3. Loạn khuẩn đường ruột

Lợi khuẩn đường ruột luôn đóng vai trò quan trọng trong duy trì sự hoạt động bình thường của hệ tiêu hóa, giúp đường ruột hoạt động tốt hơn. Nhưng ở trẻ, khi cân bằng lợi khuẩn – hại khuẩn không đạt được, trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa.

Biểu hiện của chứng loạn khuẩn đường ruột thường là tiêu chảy nhiều lần, phân bất thường có thể kèm theo nhầy hoặc lẫn máu,…

2.4. Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh rất hiệu quả trong điều trị các bệnh lý nhiễm trùng, tuy nhiên hệ tiêu hóa của trẻ có thể bị đe dọa khi sử dụng loại thuốc này bởi thuốc tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và có hai, dùng lâu dài có thể dẫn tới rối loạn tiêu hóa và trẻ sẽ kém hấp thụ thức ăn hơn.

2.5. Nguyên nhân bệnh lý

Trẻ hoàn toàn có thể mắc những căn bệnh về đường tiêu hóa như viêm dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng, viêm ruột,… Một trong những ảnh hưởng mà bệnh lý đường ruột gây ra là chứng rối loạn tiêu hóa. Cần điều trị triệt để từ nguồn cơn bệnh lý mới khắc phục được tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài.

3. Nên làm gì khi trẻ em bị rối loạn tiêu hóa?